اصطلاح “اینترنت اشیا” (IoT) به شبکه‌ای از دستگاه‌های متصل و فناوری‌هایی اشاره دارد که ارتباط میان دستگاه‌ها، فضای ابری و حتی خودِ دستگاه‌ها را ممکن می‌سازد. امروزه، با پیشرفت چشمگیر در تولید تراشه‌های ارزان‌قیمت و اینترنت پرسرعت، میلیاردها دستگاه به اینترنت متصل شده‌اند. این یعنی اشیای روزمره مثل مسواک، جاروبرقی، خودرو و بسیاری از وسایل دیگر، با کمک سنسورها قادر به جمع‌آوری داده و واکنش هوشمندانه به کاربران هستند.
اینترنت اشیا در واقع دنیای فیزیکی را با دنیای تکنولوژی دیجیتال ادغام می‌کند. هرچند ایده افزودن سنسورها و پردازنده‌ها به اشیای روزمره از دهه ۹۰ میلادی آغاز شد، اما در ابتدا به دلیل ابعاد بزرگ و هزینه بالای تراشه‌ها، پیشرفت آن کند بود. نخستین کاربرد این فناوری به برچسب‌های RFID مربوط می‌شود که برای ردیابی تجهیزات ارزشمند مورد استفاده قرار گرفتند. اما با کوچک‌تر و هوشمندتر شدن دستگاه‌های محاسباتی، این فناوری نیز پیشرفت چشمگیری داشت. در مجموع، اینترنت اشیا مجموعه‌ای از “دستگاه‌های محاسباتی نامرئی” است که با کمک فناوری‌های نوین، زندگی روزمره را ساده‌تر، کارآمدتر و هوشمندتر می‌کند.
اینترنت اشیا چگونه کار می‌کند؟
اینترنت اشیا (IoT) با جمع‌آوری و تبادل لحظه‌ای داده‌ها میان دستگاه‌های هوشمند و برنامه‌های متصل به اینترنت کار می‌کند. یک سیستم IoT از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
۱- دستگاه‌های هوشمند
دستگاه‌های هوشمند شامل وسایلی مانند تلویزیون، دوربین امنیتی یا تجهیزات ورزشی هستند که قابلیت پردازش و برقراری ارتباط دارند. این دستگاه‌ها اطلاعات را از محیط اطراف، ورودی‌های کاربر یا الگوهای استفاده جمع‌آوری کرده و از طریق اینترنت به برنامه‌های IoT ارسال می‌کنند و یا اطلاعات را از آن‌ها داده دریافت می‌کنند.
۲- اپلیکیشن اینترنت اشیا
اپلیکیشن اینترنت اشیا مجموعه‌ای از نرم‌افزارها و خدمات است که داده‌های دریافت‌شده از دستگاه‌های مختلف IoT را پردازش و مدیریت می‌کند. این برنامه‌ها معمولاً از هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین برای تحلیل اطلاعات و اتخاذ تصمیمات هوشمندانه استفاده می‌کنند. سپس این تصمیمات به دستگاه‌های IoT ارسال می‌شود تا اقدامات مناسب را انجام دهند.
۳- رابط کاربری گرافیکی
کاربران می‌توانند از طریق یک رابط کاربری گرافیکی، دستگاه‌های IoT خود را مدیریت و کنترل کنند. این رابط می‌تواند یک اپلیکیشن موبایل یا یک وب‌سایت باشد که امکان ثبت، مشاهده و تنظیم عملکرد دستگاه‌های هوشمند را فراهم می‌کند.
به طور کلی، اینترنت اشیا با ترکیب سخت‌افزارهای هوشمند، نرم‌افزارهای تحلیلی و ارتباطات اینترنتی، زندگی روزمره را هوشمندتر و کارآمدتر می‌کند.
نمونه‌هایی از دستگاه‌های اینترنت اشیا
امروزه دستگاه‌های اینترنت اشیا در بخش‌های مختلف زندگی ما حضور دارند و تجربه استفاده از فناوری را هوشمندتر و کارآمدتر کرده‌اند. در ادامه، چند نمونه از سیستم‌های IoT که به‌طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند را معرفی میکنیم:
۱- خودروهای متصل
وسایل نقلیه، مانند اتومبیل‌ها، می‌توانند از طریق فناوری‌های مختلف به اینترنت متصل شوند. این اتصال ممکن است از طریق دوربین‌های داشبورد هوشمند، سیستم‌های اطلاعات و سرگرمی، یا دروازه‌های متصل خودرو انجام شود. این خودروها داده‌هایی را از اجزای مختلف مانند پدال گاز، ترمز، سرعت‌سنج، کیلومترشمار، چرخ‌ها و مخزن سوخت جمع‌آوری می‌کنند تا عملکرد راننده و وضعیت فنی خودرو را تحلیل کنند. برخی از کاربردهای خودروهای متصل عبارت‌اند از:
- مدیریت ناوگان خودروهای اجاره‌ای برای کاهش مصرف سوخت و هزینه‌های عملیاتی.
- ردیابی رفتار رانندگی فرزندان توسط والدین برای افزایش ایمنی.
- اطلاع‌رسانی خودکار به خانواده و دوستان در صورت تصادف برای تسریع در کمک‌رسانی.
- پیش‌بینی و جلوگیری از نیاز به تعمیرات اساسی از طریق بررسی وضعیت قطعات خودرو.
۲- خانه‌های متصل (خانه‌های هوشمند)
امروزه فناوری اینترنت اشیا (IoT) نقش مهمی در تبدیل خانه‌ها به فضاهای هوشمند و کارآمد ایفا می‌کند. دستگاه‌های هوشمند خانگی به افزایش ایمنی، بهینه‌سازی مصرف انرژی و بهبود راحتی کاربران کمک می‌کنند. دستگاه‌های متصل در خانه‌های هوشمند شامل موارد زیر هستند:
- پریزهای هوشمند که مصرف برق را کنترل کرده و در صورت نیاز دستگاه‌ها را خاموش یا روشن می‌کنند.
- ترموستات‌های هوشمند که دما را بهینه تنظیم کرده و باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شوند.
- سیستم‌های هیدروپونیک مجهز به حسگرهای IoT برای نظارت و مدیریت باغ‌های خانگی.
- آشکارسازهای دود هوشمند که علاوه بر دود عادی، حتی دود تنباکو را نیز تشخیص داده و هشدار ارسال می‌کنند.
- سیستم‌های امنیتی هوشمند مانند قفل‌های دیجیتال، دوربین‌های امنیتی و حسگرهای نشت آب که تهدیدات احتمالی را شناسایی کرده و هشدارهای فوری برای صاحبان خانه ارسال می‌کنند.
خانه‌های متصل تجربه زندگی را راحت‌تر، ایمن‌تر و بهینه‌تر کرده‌اند و به کاربران امکان می‌دهند خانه خود را از هر نقطه‌ای در جهان کنترل کنند.
۳- شهرهای هوشمند
فناوری اینترنت اشیا تأثیر چشمگیری بر توسعه شهرهای هوشمند داشته و به بهبود زیرساخت‌ها، مدیریت منابع و افزایش کیفیت زندگی شهروندان کمک می‌کند. دولت‌ها و نهادهای شهری از سیستم‌های هوشمند برای مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی، بهینه‌سازی مصرف انرژی و بهبود خدمات شهری استفاده می‌کنند. کاربردهای IoT در شهرهای هوشمند:
- اندازه‌گیری کیفیت هوا و سطوح تشعشع با استفاده از حسگرهای پیشرفته برای نظارت بر آلودگی و حفظ سلامت شهروندان.
- کاهش مصرف انرژی شهری از طریق سیستم‌های روشنایی هوشمند که میزان نور را بر اساس حضور افراد یا میزان روشنایی طبیعی تنظیم می‌کنند.
- تشخیص خودکار نیازهای تعمیر و نگهداری در زیرساخت‌های حیاتی مانند خیابان‌ها، پل‌ها، تونل‌ها و خطوط لوله، که باعث افزایش ایمنی و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.
- مدیریت هوشمند پارکینگ‌ها که با ارائه اطلاعات زنده به رانندگان، باعث کاهش ترافیک، کاهش آلودگی و افزایش بهره‌وری فضاهای شهری می‌شود.
شهرهای هوشمند با بهره‌گیری از اینترنت اشیا، به سمت آینده‌ای پایدار، کم‌هزینه و کارآمد حرکت می‌کنند و تجربه‌ای بهتر از زندگی شهری را برای ساکنان خود فراهم می‌آورند.
۴- ساختمان‌های هوشمند
اینترنت اشیا تحول بزرگی در مدیریت و بهره‌برداری از ساختمان‌های مدرن ایجاد کرده است. پردیس‌های دانشگاهی، ساختمان‌های تجاری و حتی مجتمع‌های مسکونی از این فناوری برای افزایش کارایی و بهینه‌سازی مصرف منابع استفاده می‌کنند. کاربردهای IoT در ساختمان‌های هوشمند عبارتند از:
- کاهش مصرف انرژی با استفاده از حسگرهای هوشمند برای تنظیم نور، گرمایش و سرمایش متناسب با حضور افراد و شرایط محیطی.
- کاهش هزینه‌های نگهداری از طریق سیستم‌های پایش وضعیت تجهیزات که نیاز به تعمیرات را به‌صورت پیشگیرانه تشخیص داده و از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری می‌کنند.
- مدیریت بهینه فضاهای کاری با استفاده از داده‌های تحلیلی برای تنظیم چیدمان دفاتر، تخصیص بهینه اتاق‌های جلسات و افزایش بهره‌وری کارکنان.
ساختمان‌های هوشمند با کمک اینترنت اشیا، محیطی کارآمدتر، ایمن‌تر و راحت‌تر را برای کاربران خود فراهم می‌کنند و به کاهش هزینه‌های عملیاتی و حفظ منابع طبیعی کمک می‌کنند.
مزایای اینترنت اشیا برای کسب‌وکارها
افزایش سرعت نوآوری:
اینترنت اشیا به کسب‌وکارها امکان دسترسی به تحلیل‌های پیشرفته را می‌دهد و فرصت‌های جدیدی را نمایان می‌کند. برای مثال، با جمع‌آوری داده‌های رفتاری مشتریان، می‌توان کمپین‌های تبلیغاتی دقیق‌تر و هدفمندتری طراحی کرد.
تبدیل داده‌ها به بینش و اقدامات هوشمند:
با ترکیب هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (ML)، داده‌های جمع‌آوری‌شده می‌توانند برای پیش‌بینی اتفاقات آینده به کار روند. برای مثال، اطلاعات گارانتی را می‌توان با داده‌های دستگاه‌های متصل ادغام کرد تا نیازهای تعمیر و نگهداری را پیش‌بینی کرد و از این طریق، خدمات مشتری را بهبود داد و وفاداری آن‌ها را افزایش داد.
افزایش امنیت و کاهش ریسک‌ها:
نظارت دائمی بر زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتالی باعث بهینه‌سازی عملکرد، افزایش کارایی و کاهش خطرات امنیتی می‌شود. به‌عنوان نمونه، داده‌های جمع‌آوری‌شده از حسگرهای نظارتی را می‌توان با اطلاعات سخت‌افزاری ترکیب کرد تا به‌روزرسانی‌های سیستم به‌طور خودکار برنامه‌ریزی شوند.
گسترش و بهینه‌سازی راهکارهای کسب‌وکار:
فناوری‌های اینترنت اشیا به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا خدمات و محصولات خود را با تمرکز بر نیازهای مشتری بهینه‌سازی کنند. برای مثال، فروشگاه‌ها می‌توانند با استفاده از داده‌های اینترنت اشیا، محصولات پرفروش را به‌سرعت تأمین کنند و از کمبود کالا جلوگیری نمایند.
با استفاده از اینترنت اشیا، کسب‌وکارها می‌توانند هوشمندتر عمل کنند، کارایی خود را افزایش دهند و تجربه بهتری برای مشتریان فراهم آورند.
نتیجه‌گیری
اینترنت اشیا (IoT) به عنوان یک فناوری تحول‌آفرین، کسب‌وکارها را قادر می‌سازد تا با تجزیه و تحلیل داده‌های لحظه‌ای، تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تری داشته باشند و عملکرد خود را بهینه کنند. از بهبود امنیت سایبری و مدیریت زیرساخت‌ها گرفته تا افزایش کارایی عملیاتی و ارائه تجربه‌ای شخصی‌سازی‌شده برای مشتریان، اینترنت اشیا به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در رقابت بازار پیشرو باشند. کسب‌وکارهایی که از هوش مصنوعی (AI)، تحلیل کلان داده (Big Data Analytics) و اتوماسیون هوشمند در کنار IoT استفاده می‌کنند، می‌توانند نوآوری سریع‌تر، کاهش هزینه‌ها، بهبود بهره‌وری و افزایش رضایت مشتری را تجربه کنند.
علاوه بر این، مدیریت زنجیره تأمین هوشمند و بهینه‌سازی فرآیندهای عملیاتی از دیگر مزایای کلیدی این فناوری هستند.در دنیای رقابتی امروز، تحول دیجیتال و استفاده از فناوری‌های متصل، نه‌تنها یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. سرمایه‌گذاری در اینترنت اشیا صنعتی (IIoT)، سیستم‌های مدیریت هوشمند و توسعه زیرساخت‌های دیجیتال، به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا با افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و ارائه خدمات متمایز، در مسیر موفقیت گام بردارند. با توجه به رشد سریع هوش مصنوعی، کلان‌داده و یادگیری ماشین، آینده‌ی کسب‌وکارها در گرو ادغام اینترنت اشیا با فناوری‌های پیشرفته است. بنابراین، برای رقابت در بازار جهانی، افزایش سودآوری و بهبود تجربه مشتریان، پذیرش و پیاده‌سازی راهکارهای هوشمند IoT یک گام استراتژیک خواهد بود.
پیشنهاد مطالعه:
تکنولوژی اینترنت 5G چیست؟ (ویژگی ها و مزایای آن)
Source: IBM-IOT
