در هزارتوی اقتصاد نوین، کمتر کسی را میتوان یافت که برای دستیابی به اهداف مالی خود به وام نیاز نداشته باشد. بانکها و موسسات مالی اعتباری در ایران، با درک این نیاز، طیف گسترده‌ای از تسهیلات مالی را با شرایط متنوع ارائه میدهند که هر یک، پاسخی به نیازی خاص هستند. این اعتبارات که در ازای ارائه وثیقه و تضمین به متقاضیان تعلق می‌گیرند، می‌توانند گره‌گشای بسیاری از چالش‌های مالی باشند. اکنون بیایید با نگاهی موشکافانه انواع وام در ایران و شرایط دریافت هر یک را با هم بررسی کنیم.
۱. وام ازدواج
یکی از رایج‌ترین انواع وام در ایران، وام ازدواج است. دولت به منظور تسهیل ازدواج جوانان و حمایت از آن‌ها در ابتدای زندگی مشترک، اقدام به پرداخت این وام می‌کند. این وام با تصویب هیئت دولت و مجلس شورای اسلامی، بر اساس بودجه و دارایی‌های هر بانک دولتی، به صورت اجباری به شعب ابلاغ میشود. به این معنی که هر بانک، در صورت وجود متقاضی، موظف به پرداخت تعدادی تسهیلات زوجین در هر شعبه است.
نرخ سود این وام از ابتدا ۴% تعیین شده و همچنان با همین نرخ به زوج‌های جوان تعلق میگیرد. مبلغ وام در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته و در سال ۱۴۰۳ به ۳۰۰ میلیون تومان برای هر زوج رسیده است. افراد ایثارگر و جانباز نیز از دو برابر این مبلغ برخوردار میشوند. نرخ سود پایین و دوره بازپرداخت نسبتاً مناسب، این وام را به یکی از جذاب‌ترین وام‌ها در ایران تبدیل کرده است.
ضمانت‌های لازم برای دریافت این وام در بانک‌های مختلف کمی متفاوت است، اما به طور کلی، ارائه دو ضامن کارمند رسمی با فیش کسر از حقوق، اصلی‌ترین مدرک مورد نیاز برای دریافت آن محسوب میشود.
۲. وام مسکن
وام مسکن نیز یکی از وامهای رایج در ایران است که در ازای ارائه سند ملکی پرداخت میشود. اگرچه بانک‌های مختلفی در حال حاضر برای پرداخت وام مسکن اقدام می‌کنند، اما بانک مسکن اصلی‌ترین مرجع پرداخت این وام محسوب میشود. طرح‌های متنوعی در این بانک برای دریافت تسهیلات مسکن وجود دارد که متقاضیان می‌توانند بسته به شرایط خود، از یکی از این طرح‌ها بهره‌مند شوند.
در حال حاضر، بانک مسکن طرح‌هایی مانند طرح مسکن جوانان، طرح مسکن زوجین یا خانه اولیها، طرح وام مسکن با اوراق بانک مسکن و چند طرح دیگر را ارائه می‌دهد که تنها با ارائه سند خانه قابل دریافت هستند. شرایط و مبلغ هر کدام از این طرح‌ها با یکدیگر متفاوت است. در اکثر موارد، خانه‌ای که سند آن برای دریافت وام مسکن در رهن بانک قرار میگیرد، باید زیر ۲۵ سال قدمت داشته باشد.
میزان وام نیز بر اساس قیمت کارشناسی ملک در شهرهای مختلف، متغیر است. شهرهای بزرگ مانند تهران به دلیل بالا بودن قیمت مسکن، بیشترین مبلغ وام مسکن را دارا هستند. وام مسکن خانه اولیها نیز از دو طریق خرید اوراق یا داشتن حساب بانکی در بانک مسکن قابل دریافت است. میزان سود این دو روش با هم متفاوت است.
در روش خرید اوراق، سود بانکی کمی بیشتر محاسبه میشود، اما بانک معمولاً سریع‌تر اقدام به پرداخت آن می‌نماید. زمان دریافت وام در بانک مسکن به بودجه شعبات مختلف آن نیز بستگی دارد. سند ملکی، اصلی‌ترین مدرک مورد نیاز برای دریافت این نوع وام است.
۳. وام کالا
وام کالا نیز یکی از وامهای عمومی در بانک‌های ایران است که هر کدام با مدارک و شرایط خاص خود اقدام به پرداخت آن می‌کنند. در این نوع وام، بانک برای خرید برخی کالاها، اعم از وسایل خانه مانند فرش، یخچال و ماشین لباسشویی و… به افراد وام می‌دهد. نرخ سود فعلی اکثر بانکها برای این نوع وام ۱۸ درصد است و معمولاً به ضامن کارمند با فیش کسر از حقوق نیاز دارد.
البته نوع کالاهای مشمول این وام نیز در بانکها کمی متفاوت است. هر بانک این وام را برای فروشگاه‌های خاص طرف قرارداد با خود اعطا می‌کند. معیارهایی مانند خرید کالاهای تولید داخل نیز در بسیاری از بانکها از جمله شرایط دریافت این وام محسوب میشود. یکی از مراجع معتبر برای دریافت وام های خرید کالا، بانک مهر ایران و طرح کالا کارت آن است.
۴. وام خرید ماشین آلات و تجهیزات یا مواد اولیه
در راستای ایفای نقش محوری بانکها در شکوفایی اقتصادی و حمایت از تولید، وامهای خرید ماشین‌آلات، تجهیزات و مواد اولیه به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی بانکداری اسلامی مطرح میشوند. این تسهیلات، که به منظور تامین نقدینگی مورد نیاز کسب‌وکارهای فعال در صنایع گوناگون (از جمله کشاورزی)، طراحی شده‌اند، توسط تقریباً تمامی بانکها به فعالان این حوزه‌ها ارائه می‌گردند.
میزان این وام‌ها، بسته به بهای ماشین‌آلات، تجهیزات یا مواد اولیه مورد نیاز، متغیر است. بانکها معمولاً بخشی از کل هزینه یا تمام آن را پوشش میدهند. یکی از مزایای این نوع وام، وجود دوره تنفس است که در شرایط خاص، میتواند تا پنج سال نیز به طول انجامد و به کسب‌وکارها فرصتی برای استقرار و سودآوری پیش از آغاز بازپرداخت بدهد.
۵. وام خودرو
همان‌طور که از نامش پیداست، وام خودرو نوعی تسهیلات مالی است که به متقاضیان امکان می‌دهد خودروی مورد نظر خود را خریداری کنند. اگرچه اغلب بانکها این وام را برای خودروهای تولید داخل ارائه میدهند، اما همین تسهیلات میتواند گره‌گشای بسیاری از افراد باشد. ارائه مدارک خرید خودرو و ضمانت معتبر (مانند فیش کسر از حقوق) از جمله الزامات اصلی دریافت این وام است. لازم به ذکر است که سقف مبلغ وام خودرو هر ساله توسط بانکها تعیین و اعلام میشود.
برای مثال، در ابتدای سال ۱۳۹۹، سقف این وام در بسیاری از بانکها تا ۱۵ میلیون تومان بود و نرخ سود آن ۱۸ درصد محاسبه می‌شد. اگرچه این مبلغ در مقایسه با قیمت خودروهای روز، چندان چشمگیر نیست، اما میتواند به عنوان یک مکمل مالی برای خرید خودرو یا ارتقای مدل آن مورد استفاده قرار گیرد.
۶. وام خودروی فرسوده
در راستای سیاست‌های دولت برای کاهش آلودگی هوا و حفظ محیط زیست، تسهیلات تعویض خودروهای فرسوده به مالکان این خودروها ارائه میشود. این طرح، که در برخی از بانکها با مبالغ گوناگون اجرا میشود، عمدتاً ناوگان تاکسیرانی را هدف قرار داده است. تسهیلات این بخش معمولاً با نرخ سود پایین (مثلاً ۴ درصد) ارائه می‌گردد. لازم به ذکر است که این وام نیز دارای سقف مشخصی بوده و هر بانک، شرایط خاص خود را برای اعطای آن تعیین کرده است.
۷. وام جعاله تعمیر مسکن
وام جعاله تعمیر مسکن، تسهیلاتی است که به منظور تعمیر، بازسازی و نگهداری خانه‌های قدیمی به مالکان آن‌ها پرداخت میشود. بانک مسکن، اصلی‌ترین مرجع ارائه این وام است. اغلب، افراد در کنار وام خرید مسکن، اقدام به دریافت این وام نیز می‌کنند تا قدرت خرید و نقدینگی خود را افزایش دهند.
برای دریافت وام جعاله، روشهای مختلفی وجود دارد. یکی از بهترین روش‌ها، خرید اوراق بانک مسکن و استفاده از آن برای دریافت تسهیلات جعاله است. در حال حاضر (سال جاری)، سقف این وام برای زوجین ۴۰ میلیون تومان است. همانند وام خرید مسکن، مبلغ این وام نیز به مرور زمان افزایش می‌یابد و با همان سند وام مسکن میتوان برای دریافت آن اقدام کرد.
۸. وام مضاربه
وام مضاربه، یکی از وامهای تخصصی است که با هدف تامین نقدینگی فعالان اقتصادی ارائه میشود. در این نوع وام، بانک به عنوان تأمین‌کننده سرمایه، با تاجر یا فعال اقتصادی مشارکت کرده و درصدی از سود نهایی فعالیت اقتصادی را به عنوان سهم خود دریافت می‌کند.
به عبارت دیگر، مضاربه قراردادی است بین بانک (به عنوان سرمایه‌گذار) و تاجر (به عنوان عامل). ارائه مدارکی مانند پروانه کسب و مدارک مربوط به تأسیس کسب‌وکار و محل آن، از جمله الزامات دریافت این وام است. بانکها موظف‌اند مبلغ مورد نیاز برای مضاربه را به صورت یکجا یا دوره‌ای تأمین کنند.
۹. وام قرض‌الحسنه
وام قرض‌الحسنه، به عنوان یکی از پرطرفدارترین و شناخته‌شده‌ترین انواع تسهیلات بانکی در ایران، وام‌دهی بر مبنای اصول قرض بدون بهره را ارائه می‌دهد. این نوع وام که ریشه در آموزه‌های اسلامی دارد، با هدف رفع نیازهای ضروری افراد و حمایت از اقشار مختلف جامعه طراحی شده است. وام قرض‌الحسنه گزینه‌ای ایده‌آل برای کسانی است که نیازمند مبلغی مشخص برای مصارف گوناگون مانند هزینه‌های درمانی، تحصیلی، ازدواج یا سایر نیازهای ضروری بوده و تمایل دارند آن را به صورت اقساط با کارمزد بسیار پایین یا حتی بدون کارمزد بازپرداخت نمایند. جذابیت اصلی این وام در شرایط آسان دریافت و بازپرداخت منعطف آن نهفته است که آن را به یک انتخاب مناسب برای افرادی با شرایط مالی متفاوت تبدیل می‌کند و به گردش مالی سالم و کمک به نیازمندان در جامعه یاری می‌رساند.
ارائه انواع وام در ایران توسط کدام بانکها صورت میگیرد؟
تا به اینجا، شما را با انواع وام‌ها در ایران آشنا کردیم. حالا در این بخش، لیست بانک‌های ارائه دهنده هر یک از انواع وام را برایتان آورده‌ایم:
۱. وامهای قرض الحسنه (سپرده‌گذاری)
- بانک ملی ایران
- بانک ملت
- بانک صادرات ایران
- بانک سپه
- بانک تجارت
- پست بانک ایران
- بانک رفاه کارگران
- بانک توسعه تعاون
- بانک سرمایه
- بانک پارسیان
- بانک پاسارگاد
- بانک سینا
- بانک ایران زمین
- بانک اقتصاد نوین
- بانک سامان
۲. وامهای مسکن
- بانک ملی ایران (تسهیلات مسکن)
- بانک مسکن (تنوع گسترده‌ای از وامهای مسکن از جمله: صندوق یکم، مسکن جوانان، مسکن خانه اولیها، مسکن پس انداز، اوراق ممتاز، مسکن مهر، مسکن روستایی، مسکن انبوه سازان)
- بانک تجارت (تأمین مسکن)
- بانک پارسیان (مسکن)
- بانک سامان (خرید مسکن، ساخت مسکن)
- بانک سینا (ساخت مسکن)
۳. وامهای ازدواج
- بانک ملی ایران
- بانک ملت
- بانک صادرات ایران
- بانک سپه
- بانک تجارت
- بانک رفاه کارگران
- بانک اقتصاد نوین
- بانک سامان
۴. وامهای خودرو
- بانک ملی ایران
- بانک ملت
- بانک صادرات ایران
- بانک سپه
- بانک تجارت
- پست بانک ایران
- بانک رفاه کارگران
- بانک پارسیان
- بانک سامان (خرید خودرو)
- بانک اقتصاد نوین
۵. وامهای خودرو فرسوده
- بانک ملی ایران
- بانک ملت
۶. وامهای کالا
- بانک ملی ایران
- بانک ملت
- بانک صادرات ایران
- بانک سپه
- بانک تجارت
- پست بانک ایران
- بانک رفاه کارگران
- بانک توسعه تعاون
- بانک سرمایه
- بانک پارسیان
- بانک پاسارگاد (خرید آنلاین کالا)
- بانک سامان
۷. انواع وام جعاله
- بانک ملی ایران
- بانک ملت
- بانک صادرات ایران
- بانک سپه
- بانک تجارت
- پست بانک ایران
- بانک مسکن (جعاله تعمیر مسکن)
- بانک رفاه کارگران (جعاله تعمیر مسکن)
- بانک توسعه تعاون
- بانک سرمایه
- بانک پارسیان
- بانک پاسارگاد
- بانک سینا (جعاله تعمیر مسکن)
- بانک ایران زمین
- بانک اقتصاد نوین
- بانک سامان
۸. وامهای مضاربه‌ای
- بانک ملی ایران
- بانک ملت
- بانک صادرات ایران
- بانک سپه
- بانک تجارت
- پست بانک ایران
- بانک رفاه کارگران
- بانک توسعه تعاون
- بانک سرمایه
- بانک پارسیان
- بانک پاسارگاد
- بانک سینا
- بانک ایران زمین
- بانک اقتصاد نوین
- بانک سامان
۹. انواع وام خرید تجهیزات، ماشین‌آلات و مواد اولیه
- بانک ملی ایران (ماشین آلات و تجهیزات یا فروش اقساطی)
- بانک ملت (خرید تجهیزات و مواد اولیه)
- بانک صادرات ایران (خرید تجهیزات و مواد اولیه)
- پست بانک ایران (خرید تجهیزات و مواد اولیه)
- بانک مسکن (فروش اقساطی مواد اولیه، ماشین آلات و تجهیزات)
- بانک رفاه کارگران (خرید تجهیزات و مواد اولیه)
- بانک توسعه تعاون (خرید تجهیزات و مواد اولیه)
- بانک پارسیان (خرید تجهیزات و مواد اولیه)
- بانک سامان (خرید تجهیزات و مواد اولیه)
- بانک توسعه صادرات ایران (خرید ماشین آلات و تجهیزات و مواد اولیه)
دیگر انواع وام در ایران
در این بخش، وامهای خاص و کمتر رایج به همراه بانک‌های ارائه دهنده هر یک را برایتان آورده‌ایم:
- وام اشتغال: پست بانک ایران، بانک توسعه تعاون
- وام تحصیلی: بانک رفاه کارگران
- وام جهیزیه: بانک رفاه کارگران
- وام درمان: بانک رفاه کارگران
- وام قرض الحسنه ودیعه مسکن: بانک رفاه کارگران
- وام مسکن روستایی: بانک رفاه کارگران، بانک مسکن
- وام فروش اقساطی: بانک ملی ایران، ملت، صادرات ایران، سپه، تجارت، پست بانک ایران، رفاه کارگران، توسعه تعاون، سرمایه، پارسیان، پاسارگاد، ایران زمین، اقتصاد نوین، سامان
- وام کسب و کار: بانک سینا
- وام طرح سلامت: بانک ایران زمین
- وام تامین مسکن پس انداز صندوق یکم، وام مسکن جوانان، وام مسکن خانه اولی ها، وام مسکن پس انداز بانک مسکن، وام مسکن اوراق ممتاز، وام مسکن اوراق ممتاز خانه اولی ها، وام مسکن مهر، وام مسکن انبوه سازان: بانک مسکن
- وام های بلندمدت بانک صنعت و معدن برای صنایع مختلف، وام های کوتاه مدت، وام های ارزی: بانک صنعت و معدن
- وام توسعه طرح های سرمایه گذاری توجیه پذیر، وام صادرات کالاهای غیرنفتی: بانک توسعه صادرات ایران
- وام بانوان: بانک توسعه تعاون
وام روی سیمکارت و وام دیجیتال: از انواع جدید وام در ایران
در پایان این بررسی جامع، معرفی دو نوع جدید از وام شامل وام روی سیمکارت و وام دیجیتال خالی از لطف نیست. این وام‌ها، با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای رفع نیازهای مالی فوری و دسترسی آسان به اعتبار باشند.
- وام دیجیتال
وام دیجیتال، چند سالی است باب شده و هدف از آن ساده‌سازی فرآیند دریافت وام و خرید اقساطی کالا و خدمات می‌باشد. این نوع وام‌ها از طریق پلتفرم‌های آنلاین و کسب‌وکارهای تخصصی ارائه میشوند که به کاربران این امکان را میدهند تا به راحتی و از طریق اینترنت، اعتبار لازم برای خرید محصولات را دریافت کنند.
این پلتفرم‌ها به عنوان واسطه‌ای میان بانکها و متقاضیان وام عمل می‌کنند و با همکاری بانکها، فرآیند اعطای اعتبار را به شکلی آسان و سریع‌تر به انجام می‌رسانند. بسیاری از بانکها نیز از این فرصت بهره‌برداری کرده و خدمات اعتباردهی خرد را جهت خرید اقساطی کالا، به صورت آنلاین یا حضوری به مشتریان ارائه میدهند. این رویکرد، علاوه بر سرعت و سهولت در دسترسی به وام، انعطاف‌پذیری بیشتری را در مدیریت مالی و خرید برای کاربران فراهم آورده است.
وام سیم کارت، یکی از جدیدترین انواع وام در ایران و روشی سریع و مطمئن برای تأمین نیازهای مالی فوری به شمار می‌آید. این نوع وام به طور ویژه برای سیم کارت های ۹۱۲ اپراتور همراه اول در نظر گرفته شده است که به دلیل ارزش بالای خود در بازار، امکان دریافت وام تا ۹۰ درصد از ارزش سیم کارت را فراهم می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این تسهیلات، عدم نیاز به ضامن یا چک است. ارزش‌گذاری سیم کارت ۰۹۱۲ بر اساس عواملی مانند رند بودن شماره، کد سیم کارت، مدت زمان کارکرد و منطقه جغرافیایی انجام میشود و مبلغ وام میتواند از ۲۰ میلیون تا ۱ میلیارد تومان متغیر باشد. روند دریافت وام سریع است و معمولاً در کمتر از یک ساعت انجام میشود، ضمن اینکه امکان تسویه زودتر از موعد با تخفیف در سود نیز وجود دارد. این نوع وام به کاربران اجازه می‌دهد بدون فروش سیم کارت از ارزش آن بهره‌برداری کنند و همچنان مالکیت خط خود را حفظ نمایند.
سوالات متداول:
۱. کدام نوع وام دارای شرایط بهتری از نظر نرخ سود و بازپرداخت است؟
بسته به شرایط متقاضی میتواند متفاوت باشد. با این حال، وامهای دولتی نظیر وام ازدواج یا تسهیلات مسکن برای خانه اولیها، معمولاً از نرخ سود پایینتری برخوردارند. توصیه میشود متقاضیان محترم، پس از بررسی دقیق شرایط خود، نسبت به مقایسه نرخ سود، دوره بازپرداخت و سایر شرایط وامهای مختلف اقدام نمایند.
۲. شرایط عمومی دریافت انواع وام در ایران چیست؟
به طور معمول، برای دریافت وام، ارائه مدارک شناسایی و شغلی متقاضی، مدارک ضامن یا وثیقه، و مدارک مربوط به هدف اصلی وام ضروری است. این موارد بسته به نوع وام و بانک متغیر خواهند بود.
۳. آیا ارائه ضامن جهت دریافت انواع وام الزامی است؟
ارائه ضامن، یکی از روشهای متداول جهت دریافت وام است، اما در تمامی موارد الزامی نیست. برخی از بانکها و موسسات اعتباری، تسهیلاتی را بدون نیاز به ضامن ارائه میدهند، نظیر وامهای آنلاین یا تسهیلاتی که بر اساس اعتبارسنجی متقاضی ارائه میشوند. شایان ذکر است که در این موارد، معمولاً مبلغ وام محدودتر و نرخ سود آن بالاتر خواهد بود.
۴. تفاوت وام و تسهیلات چیست؟
وام نوعی خاص از تسهیلات است که در آن بانک فقط سود مشخصی دریافت می‌کند و در سود نهایی وام‌گیرنده شریک نیست. اما در تسهیلات، بانک میتواند علاوه بر سود ثابت، در سود حاصل از کسب‌وکار وام‌گیرنده نیز سهیم باشد.
